۱۳۹۵/۰۷/۱۵

تێکستی بەشێک لە گۆرانییەکانی ناسر ڕەزازی



rezaziبارانە و بارانە
بارانە و بارانە و دیسان ھەور و بارانە
باران و بارانە و ھەور و ھەڵا و بارانە
ئەرێ ھاوار بە ماڵم پایزە و گەڵارێزانە
ئەرێ دیسان ھەورەکەی ھاوار ساڵانی پێشوو
ئەرێ بۆ جارێکی تر دیسان نیشتە سەر پاشوو
ئەرێ دیسان رێژنەکەی ھاوار پاییزی جاران
ئەرێ خەڵکی ھەژاران ھاوار گوڵی ھەڵوەران
ئەرێ دیسان وەک پێشوو ھاوار بۆ جارێکی تر
ئەرێ لە کەمین دایە ھاوار زریانێکی تر
بارانە و بارانە دیسان ھەور و بارانە
باران و بارانە ھەور و ھەڵا و بارانە
ئەرێ ھاوار بە ماڵم پایزە و گەڵاڕێزانە
بارگەی خەم
بارگەی خەمم ھەڵگرت و ھاتم بەرەو شارەکەم
ھاتووم بەرەو دیاری شەنگی کەسس و کارەکەم
بۆ باوەشی بە سۆزی دایکە دڵ سووتاوەکەم
تاکوو بزانێ چەندە بە سۆیە ئازارەکەم
ھاتووم وەکوو شەماڵێک چڵ و گەڵا بدوێنم
پاییزی غەریبی دڵ بە جارێ ھەڵوەرێنم
کە من نمەی باران بم، ئێوەش ئاوێنەی باخمن
ھەرچەندە لێتان دوور بم ھەنسک و ئاھی ناخمن
دڵم پرسەخانەیە، سەرم بەفری زستانە
ھەمیشە خەم لە چاوما باڵاترین میوانە
وەک باڵندەی لانەواز، تەڕە و بێ ناونیشانم
چەن شیرینە کە دەڵێم من خەڵکی کوردستانم
بژین بژین، گەریلا بژین
ئێوەن پێشەنگی رزگاری کوردستان زەوین
بە گیان و بە ماڵ و ئیمان بە ھەست و ئەوین
ھەتا رزگاری یەکجاری شەرتە نەسرەوین
بە گیان و بە ماڵ و ئیمان بە ھەست و ئەوین
گەلێکی بندەستین ئێمە دەبێ سەرکەوین
ھەتا رزگاری یەکجاری شەرتە نەسرەوین
بە بوون و بە ماڵ و ئیمان بە ھەست و ئەوین
بۆچ دەمکوژی بە چاوان
ناسکێ نازدارەی باوان
لە سەر چی لێم تۆراوی
بە بێ سووچ و بێ تاوان
گرتمت، بەستمت، کوشتمت، سووتاندمت
ھەی بە تیلەی چاوەکانت لە ژێر خاک چەقاندمت
سەبر و قەرارت بردم
کەم شەرتیت لەگەڵ کردم
دەبڕۆ وازم لێ بێنە
بەسیەتی ئیتر مردم
گرتمت، بەستمت، کوشتمت، سووتاندمت
ھەی بە تیلەی چاوەکانت لە ژێر خاک چەقاندمت
غەمگین و دڵ پەشێوم
بڕوانە باری لێوم
ئەتۆ مەجبوورت کردم
وەی قوڕت بە سەر بپێوم
گرتمت، بەستمت، کوشتمت، سووتاندمت
ھەی بە تیلەی چاوەکانت لە ژێر خاک چەقاندمت
بۆ وێنەی ئاهوو

بە وێنەی ئاھوو ئازیزم بیرە بیرە خۆم
ھەر شەو لە لایەک نازەنین مەنزڵگیرە خۆموەرە ھەی باوانم ئەی عەزیزی گیانم
ئامان تۆ دەوا و دەرمانملەو کاتەوە وا ئازیزم لە تۆ دوور کەوتم
دڵ پڕ لە پشکۆم نازەنین ساتێ نەسرەوتم
بەرزی بەرزی
بەرزی، بەرزی، بەرزی، شەمامەو سەری تەرزی
دەسم برد بۆ دەسی، وەک کاڵەبەی ئەلەرزیئەرێ ماوەرۆ نامەی وەی وەی جام جەمینەکەم
ئەرێ دیدەی دنیا و دین وەی وەی دنیا و دینەکەمئەرێ دەروون وەمەودای ھاوار خەدەنگ رێژ کەردەن
ئەرێ ریشەی سەبووریم ھاوار تاتا کێش کەردەن ئەی خوا چی نەکەردام وەی وەی تەوەن نماکێش
ئەی گڕۆ ماچ کەرام وەی وەی نیە و چەماکێش
ئەی گۆشەی سیاماو ئازیز ھوردا و دیاوە
ئەرێ چۆن مانگ لە گۆشەی وەی وەی ھەور سیاوە
بەرزی، بەرزی، بەرزی، شەمامەو سەری تەرزی
دەسم برد بۆ دەسی، وەک کاڵەبەی ئەلەرزی
بەلەنجە گیان
بەلەنجە گیان بەلەنجە ئۆخەی بە لار و لانجە
بارەسێو باری کردوە وەی لە شارەکەی ھەڵەبجەوەی ژەرەژ مەوانۆ ئای جە پاین دۆڵە
ئەی داخی گرانم ھەورامان چۆڵە
وەی جا من چێش کەرۆ ھەورامان چۆڵەبەلەنجە گیان بەلەنجە ئۆخەی بە لار و لەنجە
بارەسێۆ باری کردوە وەی لە شارەکەی ھەڵەبجە وەی ژەرەژ مەوانۆ ئای جە پاین دۆڵە
ئەی داخی گرانم ھەورامان چۆڵە
جا ژەرەژ مەوانۆ بەرنوو وەکەنی
وەی نمازا کەرمێ سەیرو وەتەنی
بەلەنجە گیان بەلەنجە ئۆخەی بە لار و لەنجە
بارەسێۆ باری کردوە وەی لە شارەکەی ھەڵەبجە
بەهارە
ئەوە بەھارە گوڵ سەر دەرتێرێ
بەڵام گوڵی من بە خاک ئەسپێرێھاوار ئەی ھاوار، ھاوار رەنجەڕۆم
کێ ئاگادارە دایە گیان، لە جەرگی بە سۆمنەمامێکم نا بە لێو چەماوە
نەمام ھاتە بەر لێمیان سەندەوە نەمامێکم نا، نەمام بەر بێرێ
نەمزانی نەمام ریشەم دەرتێرێ
ھاوار ئەی ھاوار، ھاوار بێ ھانام
جەرگ سووتان ریشەی لە بن دەرھێنام
تریفەی مانگەشەو
ئەی تریفەی مانگەشەوی زێوینی ئاسمان
بۆ بە تۆزکاڵ جار بە جارێ خۆت ئەدەی نیشاندەربکەوە ڕووناکی پاک بەرەو سەرینم
بۆ ڕووناکە زیندانی تار ژووری کەوینمئەوە زەنجیر ژووری تاری تا پای زیندان
ھاودەنگمە و مۆسیقامە بۆ شەوی لێدان ئەوە ئێستا پێچەوانە من لە جیاتی تۆ
لە قەفەسدام ئێشکچیتیم گرتۆتە ئەستۆ
بەڵێ دەردم زۆر گرانە پەرۆشە گیانم
بۆ ئامانج و بۆ ھیوایە بەندی زیندانم
تا ئەو ڕۆژەی چوار ئێسکەکەم دەخرێتە ناوچاڵ
بۆ کوردستان دەسووتێم و دەبم بە زووخاڵ
خاڵۆ
خاڵۆ خاڵۆتە کەم بڵێ خاڵۆ
خاڵۆ دەم وە بان خەڵانت ماڵۆشەرت بێ لە داخێ خاڵۆ خاڵۆی تۆ
خۆم بکەم بە کوڕەکەی چواردە ساڵ لە نۆپێم ئەڵێی خاڵۆ گوایە من پیرم
ژاراوی نەشتەر ئەخەیتە بیرم ئێستا کە پیرم پێم ئەڵێن خاڵۆ
بەر تیلیش ئەدەم نامبەنە ماڵۆ
من نە خاڵۆم و نە خاڵۆ منم
دێوانەی خاڵی گۆنا و گەردەنم
خاڵۆ خاڵۆتە کەم بڵێ خاڵۆ
خاڵۆ دەم وە بان خەڵانت ماڵۆ
دوورم لێتان
ھۆ ھۆزەکەم دەنگی زوڵاڵی تۆ نەبێ
منیش لێرەوە بێدەنگمھۆ خاکەکەم
رەنگی سوور ئاڵی تۆ نەبێ
منیش لێرەوە بێرەنگممن بێ ئێوە باڵدارێکی باڵشکاوم
کانێکی وشک و بێ ئاوم دوورم لێتان
بەڵام براکانم ئازاری زامەکانتانم
دوورم لێتان
بەڵام ھاوڕێکانم ھاودەمی ڕۆژ و شەوتانم
دوورم لێتان
بەڵام کەسەکانم بۆ ھەمیشە لەگەڵتانم
ھاوخوێنتانم، ھاوبیرتانم
من گیانفدای کوردستانم
دەمی ڕاپەڕینە
دەمی راپەڕینە دەمی راپەڕین!
ھەتا کەی بە سستی و بە پەستی بژین؟
پەلامارێ، ئەی کورد، عەرەق رشتنێ!
لە دڵ کرمی ناکۆکی دەرکردنێ!
بە یەک بوونە گشت:
پتەو بوونی پشت!
بە یەک بوون ئەبێ:
گەلت پێش کەوێ!
دەمی راپەڕینە دەمی راپەڕین!
ھەتا کەی بە سستی و بە پەستی بژین؟
بە لادا بکە چاکی مەردایەتی …
درێغی مەکە گیان لە کوردایەتی …
بگرمێنە وەک شێر، بچۆ ناوی بەرد
بڵێ: کوانێ ھەقی ژینی ئینسانی مەرد؟
درشت تاکوو ورد
نەکەین دەست و برد
بە ھەق چۆن ئەگەین؟
پشوو چۆن ئەدەین؟
سڵاو پێشمەرگەی قارەمان
سڵاو پێشمەرگەی قارەمان
چاکترین رۆڵەی کوردستان
پڵنگی سەرشاخ و ھەردان
ھەڵۆی خوێناوی سەر بەردان
شەڕی من شەڕی ژیانە
شەڕی باوەڕ و ئیمانە
لەگەڵ کوردستان پەیمانە
یا کوردستان یا نەمانە
کوڕی کوردی ئازا و دلێر
ھەستە راپەڕە وێنەی شێر
لە کوردستان رامێنە تیر
وێران بووە وڵاتی زەنوێر
ئەو خاکە خاکی کوردیە
خۆ خاوەنی دیکەی نیە
سەبەب بۆ ھێرشی وی چیە
کوردستانە و کورد خێویە
شەڕی من شەڕی ژیانە
شەڕی باوڕ و ئیمانە
بۆ ئازادی کوردستانە
یا کوردستان یا نەمانە
پایزە، پایزە
پایزە، پایزە، پایزە و ھەواران
وەک بووکی رەشپۆش ماتم لە سۆی دڵداران
وەرزی ھاتنەوەی کۆچ و کۆچ بارە پایز
بۆیە مات و خەمبارە ھەر وەک بووکی زیز
پایزە، پایزە، پایزە و ھەواران
وەک بووکی رەشپۆش ماتم لە سۆی دڵداران
ھەوار و ھەوار چۆڵە جێ ژوانگەی یاران
ھاوار بە ماڵم کوانێ ئەو خۆشیەی جاران
پایزە، پایزە، پایزە و ھەواران
وەک بووکی رەشپۆش ماتم لە سۆی دڵداران
بەرگی خەم دایپۆشیوە کوردستان یەکسەر
ھەر قەل و گاڵاوە گەر دوور بێ لە کاسەر
پایزە، پایزە، پایزە و ھەواران
وەک بووکی رەشپۆش ماتم لە سۆی دڵداران
ارسال شده توسط در هیچ نظری موجود نیست:

۱۳۹۵/۰۷/۱۲

احزاب کردستان ایران؛ سکسیسم و مبارزات زنان – کاوه قریشی


komeleانتشار ویدیوهایی مربوط به پیشمرگه‌های دو حزب کردستان ایران که حاوی الفاظ و شوخی‌های سکسیستی و ضد زن هستند، با انتقاد گسترده طیف‌های متنوعی از فعالان برابری‌خواه جنسیتی در کردستان روبه‌رو شده است.
این دسته از فعالان، رواج چنین ادبیاتی را معلول کاستی‌های احزاب کُرد در مواجه با مساله زن دانسته و از زنان درون این احزاب انتقاد کرده اند که با فضای “مردسالار” این احزاب مدارا می‌کنند. اما نمایندگان زن برخی این احزاب، چنین تلاش‌هایی را “هدفمند” می‌دانند و هدف آن را مخالفت با “جنبش ملی کُرد” و مشخصا حزب دموکرات ارزیابی می‌کنند.
نخستین ویدیوی خبرساز که مبنای واکنش‌ها قرار گرفت، چند پیشمرگه “حدکا”، حزب دمکرات کردستان ایران را در زمان و مکانی نامعلوم، نشان می‌دهد که در خلال مکالماتشان با هدف قرار دادن نمادین زنان احزاب رقیب، از شوخی‌های جنسیتی و الفاظ رکیک استفاده می‌کنند. در ویدیوی دیگری که منتشتر شده، دو عضو حزب “پاک”، حزب آزادی کردستان و “حدک”، حزب دمکرات کردستان از طریق یک برنامه پیام‌رسان اینترنتی در حال جدل لفظی هستند و در جریان مکالمه خود، با الفاظ سکسیستی و ضد زن در صدد تحقیر یکدیگر برمی‌آیند.

در پی انتشار این ویدیوها، بلافاصله جمعی از فعالان زن، با ایجاد یک کمپین مجازی و پیشنهاد هشتگ “#نه به نرسالاری”، رواج سکسیسم در میان احزب کُرد ایرانی را به چالش کشیدند. ۵۱ نفر از آنها، شامل طیف‌های مختلفی از فعالین زن کردستان، در بیانیه‌ای نسبت به آنچه “سکسیسم نرمالیزه شده درون احزاب” خواندند، اعتراض کردند.
آنان در بیانیه خود با محکوم کردن چنین رفتارهایی، احزاب کُرد را به چالش کشیده و نوشته‌اند که این احزاب طی سالهای مبارزات سیاسی خود نتوانسته‌اند از ساختارهای جنسیتی و مردسالار حاکم فراتر بروند.

پاسخ به “این چند زن”

احزاب قدیمی‌تر کُرد مانند حزب دموکرات و کومله از دیرباز در برنامه های خود بر دفاع از حقوق زنان تاکید داشته اند و این دفاع را بخشی از برنامه سیاسی خود تلقی کرده اند. با این حال در سال‌های گذشته، گزارش‌هایی از رفتار سکسیستی و اعمال خشونت بر مبنای جنیست و حتی قتل ناموسی در میان اعضا و هواداران احزاب کُرد منتشر شده است.
درواکنش به این پدیده، چندی پیش ۵۱ فعال زن در بیاینه خود نگاه جریان‌های کُرد به زنان را ابزاری خواندند و گفتند:‌ “مواردی از این دست چندان غیرمنتظره به نظر نمی‌رسد چرا که ناسیونالیسم کُردی و نگاه ابزاری و محدود آن به موضوع زنان، در تقویت این دیدگاه همواره نقش اساسی داشته است.”
آنها با محکوم کردن محتوی ویدیوهای اخیر به عنوان نمودی از چنین رویکردی به زنان، ابراز امیدواری کردند که “اتحادیه زنان حزب دموکرات کردستان در ایران” و مشخصا شاخه زنان این حزب، با مسئولیت‌پذیری صدای اعتراض آنها را بشنود.
این اتحادیه در واکنش به نامه منتقدان، بیانیه “این چند زن” را دستاویزی برای “تشویش اذهان و حمله به جنبش ملی دموکراتیک کُردستان و حزب قابل اعتماد مردم کُردستان” ارزیابی کرد. اتحادیه، انتشار فایل ویدیویی حاوی الفاظ سکسیستی را “هدفدار” دانسته و البته افزود که هرگونه “دست کم گرفتن و توهین به زن” را “عملی ناشایست” می‌داند.
برخی از اعضای زن کادر رهبری این حزب هم بعدا با محکوم کردن کامل محتوی ویدیوهای منتشر شده، گفتند که حزب، این عمل اعضایش را “خطا” می‌داند و با خاطیان نیز “برخورد” کرده است. آنها اما مشخص نکردند که چه کسانی و به چه ترتیبی مجازات یا تنبیه شده‌اند.
این واکنش، باردیگر با انتقاد فعالان زن روبه رو شد که رهبران حزب را به عدم “شفافیت” متهم می کردند.

سکسیسم؛ فراتر از زن‌ستیزی

برخی از منتقدان بیانیه انتقادی زنان بر این باورند که مساله سکسیسم منحصر به اعضای احزاب نیست، بلکه مساله ای ساختاری است و عمیق‌ترین لایه‌های تاریخی جامعه را در بر می‌گیرد. به همین جهت گستره انتقادات باید از احزاب فراتر رود و کلیت اندیشه مردسالار را به چالش بکشد.
در همین حال برخی دیگر به “تقلیل” سکیسم در این بیانیه به ستم علیه زنان انتقاد دارند و بر این باورند که مصادیق سکسیسم تنها زن‌ستیزی نیست، بلکه ساختار مردانه‌ای است که اصرار دارد سایر گرایش‌ها و اشکال جنسی دیگر را تمام و کمال به انقیاد خود درآورد.
در سال های اخیر اخبار زیادی از بروز موارد همجنس‌گراستیزی در مناطق کُردنشین گزارش شده که حتی رسانه‌های کُردی هم تمایلی به پوشش این دسته از اخبار نشان نداده‌اند. این نوع برخوردها، در کنار قوانین همجنس‌گراستیز دولتی، نشان از وضعیت دشوار این گروه از قربانیان تبعیض دارد.
مساله همجنس‌گرایان بر خلاف احزاب کُرد ترکیه که در این زمینه پیشگام هستند، در اساسنامه، برنامه و استراتژی نظری احزاب کُرد ایرانی جایی ندارد.
طیفی از منتقدان این احزاب معتقدند که احزاب کُرد ایرانی و حتی فعالان منتقد آنها، تاکنون نتوانسته‌اند بر چالش زن‌ستیزی فائق آیند و به مبارزه با دیگر مصادیق سکسیسم و تبعیض گذار کنند.

زنان کُرد، از سال‌های انقلاب تا اکنون

در سال های نزدیک به انقلاب ۱۳۵۷ ایران، زنان کُرد نقش پررنگی در سازماندهی اقدامات جمعی سیاسی ایفا کردند. بسیاری از آنان به کومله که حزب چپ‌گراتری بود پیوستند و سپس با فراخوان این حزب که آن زمان یک سازمان بود، اولین واحدهای نظامی پیشمرگه زنان تشکیل شد.
در جریان کوچ اعتراضی مردم مریوان در تیرماه ۱۳۵۸ نیز، زنان نقش چشمگیری ایفا کردند. به اعتبار شاهدان، اسناد و تصاویر باقیمانده از این رویداد، در کنار حضور فعال زنان مریوانی در اردوگاه “کانی‌میران”، شماری از زنان از سایر شهرهای کردستان برای همبستگی با مردم مریوان پیاده به سمت این شهر راهپیمایی کردند. پلاکاردها، شعارها و گزارش‌های مطبوعات آن زمان نشان می‌دهد که آنها از جمله، با مطالبات برابری‌خواهانه وارد عرصه مبارزات سیاسی شد‌ه‌ بودند.
در سال های پایانی دهه شصت و همزمان با تضعیف جنبش چپ در ایران و بازنگری کومله در برنامه سیاسی خود و پررنگ شدن گرایشات ملی‌گرایانه درون این سازمان ـ که منجر به یک انشعاب بزرگ شد ـ، به نظر می‌رسد مشارکت زنان نیز به تدریج از رونق گذشته افتاد.
این مشارکت، البته در سال های اخیر به شیوه های جدیدی بروز و ظهور کرده است. تا آنجا که گذشته از تحولات مرتبط با احزاب، در جوامع مدنی شهرهای کردنشین، حرکت های متنوعی برای مقابله با مصادیق مختلف نابرابری جنسیتی انجام گرفته که به شدت خبرساز شده است.
حرکت چندی پیش گروهی از زنان در کردستان ایران و به ویژه مریوان برای دفاع از حق دوچرخه‌سواری زنان در امکان عمومی یا حرکت اعتراضی قبلی آنان به پوشاندن لباس به اصطلاح زنانه بر تن یک مجرم و گردادن وی در سطح شهر (که فرمانده وقت نیروی انتظامی را به عذرخواهی واداشت) از آن جمله اند.
در سال های گذشته، از سوی دیگر زنان زیادی به عضویت احزاب کُرد درآمده‌اند و جایگاه آنها در برخی از احزاب تا سطوح کمیته مرکزی نیز ارتقا یافته است. این در حالی است که اگرچه همه این احزاب، ارگان‌های ویژه زنان دارند، اما زنان در هیچ یک از احزاب کرد ایران جایگاه تعیین کنند ای را در کادر رهبری را به عهده ندارند.
به نظر می رسد که فعالان حقوق برابر زنان در کردستان، همچون جاهای دیگر ایران، هنوز راه درازی در پیش دارند.
بی بی سی فارسی
ارسال شده توسط در هیچ نظری موجود نیست:

۱۳۹۵/۰۷/۱۱

بەخاکسپاردنی مامۆستا #هەژار – #مهاباد – ڕەشەممەی ١٣٦٩ی هەتاوی


pirsey-hejar-1pirsey-hejar-2pirsey-hejar-3
ارسال شده توسط در هیچ نظری موجود نیست:
اشتراک در: پست‌ها (Atom)