آزادی و حقوق برابر برای ایران و همه ایرانیان از هر زبان و ملت و قوم
۱۳۹۷/۰۴/۰۳
انتخابات ترکیه و رای سرنوشت ساز کردها- کامران متین
کامران متین، پژوهشگر روابط بین الملل در مقاله ای برای صفحه ناظران به تغییر و تحولات اخیر در فضای انتخاباتی ترکیه و نقش کردها در آن پرداخته است.
حق نشر عکس: GETTY IMAGES یکی از جالب توجهترین جنبه‌های انتخابات ترکیه نامزدی صلاحالدین دمیرتاش، رهبر زندانی حزب دموکراتیک خلقها، برای پست ریاست جمهوری است. وی علیرغم درخواستهای فراوان برای آزادیش به منظور امکان پیش بردن عادلانه تبلیغآت انتخاباتیش بنا به رای دادگاه قانون اساسی ترکیه، که در سالهای خیر به شدت تحت نفوذ دولت اردوغان درآمده، در زندان نگاه داشته شده است
روز ۲۴ ژوئن ترکیه شاهد برگزاری پیش از موعد انتخابات سرنوشت‌ساز پارلمانی و ریاست جمهوری خواهد. در صورت پیروزی حزب حاکم “عدالت و توسعه” رهبر این حزب، رجب طیب اردوغان، رسما از اختیارات بسیار گسترده‌ای برخوردار خواهد شد، که قانون اساسی بازنگری شده ترکیه به رئیس جمهور اعطا میکند. در این صورت پروژه استراتژیک اردوغان برای تغییر سیستم سیاسی ترکیه از شکل پارلمانی به شکل ریاست جمهوری از نوع روسیه تکمیل خواهد شد.
تا چندی پیش بسیاری از ناظران تحولات ترکیه در خوشبینی اردوغان و حزبش به پیروزی نسبتا آسان در این انتخابات سهیم بودند. اما روند تحولات در ماههای اخیر به شکل فزاینده ای این فرض را زیر سوال برده است.
در سطح داخلی تشدید انسداد سیاسی، سرکوب و آزار مخالفان سیاسی دولت، تشتت در صفوف حزب عدالت و توسعه، انشعاب در “حزب حرکت ملی” (م.ه.پ)، که در ائتلافی رسمی با حزب عدالت و توسعه در حکومت شرکت دارد، مخالفت “حزب فضیلت”، یک حزب کوچک اسلامگرا، با پروژه سیاسی اردوغان و از همه مهمتر به وخامت گرائیدن وضعیت اقتصادی ترکیه به کاش محبوبیت اردوغان حزبش منجر شده‌اند. نظرسنجیها حاکی از آن است که هیچکدام از نامزدهای پست ریاست جمهوری قادر به کسب بیش از ۵۰٪ آرا نخواهد بود و انتخابات به دور دوم کشیده خواهد شد.
در عرصه خارجی نیز تشدید اختلافها با آمریکا بر سر کردستان سوریه و تداوم نزدیکتر شدن ترکیه به روسیه برسیاست و اقتصاد ترکیه تاثیر منفی نهاده است. رهبران ترکیه بارها سقوط ارزش لیر ترکیه را به توطئه دشمنان خارجی ترکیه منتسب کرده و استدلال کارشناسان، که معتقدند سیاستهای پوپولیستی اقتصادی دولت عامل بحران اقتصادیند، را رد کرده‌اند. اما این بحران اقتصادی حداقل بخشهایی ازخرده بورژوازی شهری ترکیه، که پایه اصلی طبقاتی حزب عدالت و توسعه را تشکیل میدهد، و طبقه سرمایه‌دار معروف به “ببرهای آناتولی” را از اردوغان و حزبش دور کرده است. شاید به همین دلیل اردوغان به برگزاری زودرس انتخابات دست زد تا پیش از تعمیق و گسترده‌تر شدن اثرات این بحران به رای دهنگان هوادارش مراجعه کند.
با توجه به اینکه اردوغان و حزبش حمایت کمی بیش از ۴۰٪ رای دهندگان را با خود دارند رای کردهای ترکیه شاید بیشترین اثر را در تعیین نتیجه انتخابات داشته باشد. رای دهندگان کرد حداقل ۲۰-۱۵ درصد کل رای دهندگان را تشکیل میدهند. بخش قابل توجهی از این رای دهندگان که گرایشات مذهبی و محافظه کارانه دارند در گذشته به حزب عدالت و توسعه رای میدادند. اما استراتژی انتخاباتی اردوغان برای کسب حمایت ناسیونالیستهای ترک از طریق تشدید مبارزه با کردهای سوریه، مخالفت با رفراندوم استقلال کردستان عراق، سرکوب حزب دموکراتیک خلقها و بازداشت رهبران و نمایندگان پارلمانی این حزب و برکناری صدها شهردار حامی حزب دموکراتیک خلقها در کردستان ترکیه ظاهرا موجب ریزش شدید آرا اردوغان در میان کردهای ترکیه گشته است.
در این رابطه یکی از جالب توجهترین جنبه‌های انتخابات ترکیه نامزدی صلاحالدین دمیرتاش، رهبر زندانی حزب دموکراتیک خلقها، برای پست ریاست جمهوری است. وی علیرغم درخواستهای فراوان برای آزادیش به منظور امکان پیش بردن عادلانه تبلیغآت انتخاباتیش بنا به رای دادگاه قانون اساسی ترکیه، که در سالهای خیر به شدت تحت نفوذ دولت اردوغان درآمده، در زندان نگاه داشته شده است. حتی حزب اصلی مخالف، “حزب جمهوریخواه خلق”، نیز خواستار آزادی دمیرتاش شده و کاندید این حزب، محرم اینجه، به ملاقات دمیرتاش در زندان رفت.
حق نشر عکسGETTY IMAGES اما شاید مهمترین زنگ خطری که کردها برای اردوغان به صدا در آورده‌اند ائتلاف نانوشته حزب دموکراتیک خلقها با حزب جمهوریخواه خلق است. حزب دموکراتیک خلقها اعلام کرده است که در صوت کشیده شدن انتخابات به دورم دوم، که تقریبا حتمی به نظر میرسد، این حزب از کاندیدای رقیب اردوغان، که به احتمال بسیار زیاد محرم اینجه خواهد بود، حمایت خواهد کرد. در تحولی بی سابقه حتی حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) نیز از این موضع تلویحا حمایت کرده است
در عین حال حزب جمهوریخواه خلق، که حزب میراث‌دار آتا‌تورک محسوب میشود، به شکلی بی سابقه به حل به اصطلاح مسئله کرد در ترکیه در تبلیغات انتخاباتی اش پرداخته است. این امر نیز نشان از وقوف این حزب به تعیین کننده بودن آرای کردهای ترکیه در انتخابات آتی دارد.
اما تنها کردهای ترکیه هوادار دمیرتاش نیستند. تاکید اساسی برنامه سیاسی حزب دموکراتیک خلقها برعدالت اجتماعی، برابری جنسی، تامین حقوق اقلیتهای مذهبی و فرهنگی و اجتماعی (نظیر ارمنیان، علویها، همجنسگرایان، حاشیه نشینان شهری) و خود‌مدیریتی توده‌ای این حزب و رهبر کارہزماتیکش، صلاحالدین دمیرتاش، را محبوب بخش قابل ملاحظه‌ای از روشنفکران، دانشگاهیان و اقشار تحصیلکرده و چپگرای ترکیه کرده است.
این وضعیت نشان میدهد چرا اردوغان بر مهار حزب دموکراتیک خلقها تاکید دارد. طبق قانون اساسی ترکیه، احزاب سیاسی برای فرستادن نماینده به مجلس باید حداقل ۱۰٪ کل آرا را کسب کنند در غیر اینصورت آرا آنها بین احزاب دیگر تقسیم خواهد شد. در کردستان ترکیه این حالت عملا به کسب آِرا کردها از سوی حزب عدالت و توسعه منجر خواهد شد. اخیرا یک فیلم کوتاه از سخنرانی اردوغان در گردهمایی مسئولین حوزه‌های انتخاباتی در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد که در آن او آشکارا خواهان تمرکز بر رای دهندگان هوادار حزب دموکراتیک خلقها میشود.
اما شاید مهمترین زنگ خطری که کردها برای اردوغان به صدا در آورده‌اند ائتلاف نانوشته حزب دموکراتیک خلقها با حزب جمهوریخواه خلق است. حزب دموکراتیک خلقها اعلام کرده است که در صوت کشیده شدن انتخابات به دورم دوم، که تقریبا حتمی به نظر میرسد، این حزب از کاندیدای رقیب اردوغان، که به احتمال بسیار زیاد محرم اینجه خواهد بود، حمایت خواهد کرد. در تحولی بی سابقه حتی حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) نیز از این موضع تلویحا حمایت کرده است.
به این ترتیب و باتوجه به نظر سنجیها، تمهیدات انتخاباتی دولت و آرایش انتخاباتی احزاب سیاسی ترکیه به نظر میرسد که کردها و حزب دموکراتیک خلقها نقشی سرنوشت ساز در تعیین نتیجه انتخابات یکشنبه آینده خواهند داشت.
پرسش اساسی اما اینست که تا چه حد دولت اردوغان از دخالت سیاسی در رای گیری و شمارش آرا پرهیز خواهد کرد؟
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر