حمدی ملک
کارشناس مسائل عراق
بی بی سی
تا کمتر از دو هفته دیگر قرار است مردم کُرد عراق در یک همه پرسی شرکت کنند و رای خود را در زمینه استقلال از عراق به صندوق بیاندازند. این همه پرسی صحنه سیاسی عراق و حتی جنگ علیه داعش را تحت الشعاع قرار داده است.
اقلیم کردستان عراق از سال ۱۹۹۱ در زمینه های مختلف از دولت مرکزی عراق مستقل بوده است.
اقلیم کردستان عراق از سال ۱۹۹۱ در زمینه های مختلف از دولت مرکزی عراق مستقل بوده است. این منطقه خود مختار دارای دولت و پارلمان محلی با اختیارات وسیع است. اگر چه اختلافات داخلی باعث تعطیلی پارلمان و اختلال در کار وزیران شده است. همچنین این منطقه پرچم مستقل خود را دارد و به لحاظ قانونی امکان برخورداری از سرود ملی و قانون اساسی خاص خود را دارد. البته احزاب کرد هنوز بر سر موضوع سرود ملی و قانون اساسی به توافق نرسیده اند.
این منطقه از حقوق فرهنگی بسیاری نیز برخوردار است. زبان کردی زبان اصلی اقلیم کردستان عراق است. تمام اداره های دولتی از جمله مدارس با زبان کردی تعامل می کنند. رسانه های مختلف به زبان کردی در این منطقه فعال هستند و حقوق فرهنگی دیگری همچون اعیاد رسمی و غیره نیز در این منطقه به رسمیت شناخته شده است.
علاوه بر آن، سیستم قضایی این منطقه از بغداد مستقل است. اقلیم کردستان همچنین دارای سیاست گمرکی و حتی مهاجرتی مستقل است. به عنوان مثال اتباع بسیاری از کشورهای اروپایی برای ورود به عراق نیاز به اخذ ویزا از کنسولکری های عراق در کشورشان دارند، در حالی که برای ورود به اقلیم کردستان کافی است در پایانه های مرزی مهر ورود به گذرنامه شان بخورد.
با این احوال سؤالی که مطرح می شود این است که در شرایط کنونی و قبل از رفراندم استقلال تا چه اندازه اقلیم کردستان از استقلال در زمینه های مختلف برخوردار است؟
حوزه نظامی-امنیتی
در زمینه نظامی و امنیتی نیز اقلیم کردستان از استقلال قابل توجهی برخوردار است. نیروهای نظامی-امنیتی کردستان همچون، پیشمرگه، آسایش، نیروهای ویژه زیره وانی، نیروهای اطلاعاتی پاراستن و زانیاری… هیچ گونه ارتباطی با دولت مرکزی عراق ندارند و از لحاظ فرماندهی و اداری کاملا تحت نظر فرماندهان خود در اقلیم هستند. به بیان دیگر دولت مرکزی عراق هیچ گونه سلطه نظامی-امنیتی بر اقلیم کردستان ندارد.
البته اقلیم کردستان هنوز موفق نشده که نیروهای خود را تحت یک فرماندهی مشترک درآورد و از این رو نیروهای اقلیم تحت فرماندهی دو حزب اتحادیه میهنی کردستان و حزب دموکرات کردستان هستند.
بیشتر بخوانید:
تاریخ برگزاری همه پرسی استقلال کردستان عراق تعیین شد
تصمیم جنجالی کرکوک برای شرکت در رفراندوم استقلال کردستان
بارزانی: امیدوارم ناچار نشویم سر کرکوک بجنگیم
در تماس تلفنی با بارزانی، آمریکا مخالفتش با همه‌پرسی کردستان را اعلام کرد
پیامدهای رفراندوم کردستان برای منطقه چه خواهد بود؟
اقلیم کردستان روابط خوبی با برخی از ارتش های کشورهای دیگر دارد. به عنوان مثال، در سال های اخیر ارتش ترکیه اقدام به آموزش و آماده سازی نیروهای پیشمرگه روژآوا وابسته به حزب دموکرات کرده است. از سوی دیگر و پس از تشکیل ائتلاف جهانی علیه داعش به رهبری آمریکا، روابط نیروهای اقلیم با نیروهای ائتلاف و به خصوص امریکا رو به پیشرفت بوده است. آمریکا در سال ۲۰۱۶ و برای اولین بار توافق نامه نظامی با کردستان امضا کرد.
ارتش آمریکا در حال همکاری با اقلیم کردستان جهت بازنگری در ساختار نیرو های پیشمرگه است. از سویی آمریکا با اختصاص کمک های مالی جهت تحویل سلاح های سنگین و نیمه سنگین به کردستان، موافقت کرده است. به عنوان مثال در آوریل ۲۰۱۷ آژانس همکاری های امنیتی دفاعی آمریکا اعلام کرد که سلاح های لازم برای تجهیز دو تیپ پیاده نظام سبک و دو گردان پشتیبانی توپخانه را در اختیار کردستان قرار می دهد.
تحویل این سلاح ها البته جزئی از توافق نامه بزرگتری با حکومت مرکزی عراق است که طی آن سلاح های بیشتری به بغداد تحویل داده می شود. دولت آمریکا هنوز حاضر نشده که به اقلیم کردستان به صورت مستقیم سلاح تحویل دهد، اگر چه در مواردی دولت مرکزی را تحت فشار قرار داده تا اجازه تحویل سلاح به کردستان را صادر کند. به شکل کلی، به دلیل اینکه اقلیم کردستان یک کشور دارای حاکمیت ملی نیست در زمینه تهیه سلاح، به خصوص سلاح سنگین، با مشکل مواجه است.
از سوی دیگر نیرو های ائتلاف تاکنون ۱۸ هزار نیروی پیشمرگه را آموزش داده و به اقلیم کردستان در زمینه پرداخت حقوق حدود ۳۶ هزار پیشمرگه کمک کرده است. همچنین در برهه ای نیروهای ویژه اقلیم به همراه نیروهای ویژه آمریکا اقدام به عملیات مشترک بر علیه داعش می کردند، که البته این همکاری پس از اعتراض حکومت مرکزی در بغداد متوقف شد.
البته این رابطه نزدیک نظامی اقلیم با آمریکا به ایالات متحده این امکان را داده که در مواردی از کمک های نظامی خود به عنوان اهرمی برای فشار بر اقلیم کردستان استفاده کند. به عنوان مثال پس از اینکه حزب دموکرات کردستان اجازه عبور کمک های نظامی آمریکایی به یگان های مدافع خلق در سوریه از خاک خود را نداد، آمریکا کمک های نظامی خود را قطع کرد و این باعث شد که حزب دموکرات پس از ۲ روز اجازه عبور به این کمک ها را بدهد.
همچنین دولت و کنگره آمریکا به شکل جداگانه تهدید کرده اند که در صورت برگزاری همه پرسی استقلال این کمک ها متوقف خواهد شد.
کردستانحق نشر عکسAFP
Image caption
در زمینه سیاسی نیز اقلیم کردستان از آزادی عمل زیادی برخوردار است. تقریبا تمام مقامات دولتی خارجی و نهادهای بین المللی که به بغداد سفر می کنند به اقلیم کردستان سفر کرده و با مقامات این منطقه نیز دیدار می کنند.
مسائل اقتصادی
در حوزه اقتصادی اقلیم کردستان موفق شده که استقلال زیادی را کسب کند. برای سالها اقلیم کردستان به صورت یکجانبه با شرکت های نفتی مختلف جهت اکتشاف، استخراج و صادرات نفتی همکاری کرده است. در حال حاضر اقلیم کردستان نفت خود را از طریق خط لوله نفتی به بندر جیهان در ترکیه و از آنجا به مناطق مختلف جهان صادر می کند. پس از تابستان ۲۰۱۴ و فروپاشی نیروهای عراقی در مقابل حملات داعش، اقلیم کردستان توانست قسمت اعظم نفت استخراجی از حوزه های نفتی کرکوک را نیز از طریق همین خط لوله و به شکل مستقل از دولت مرکزی صادر کند.
دولت عراق در دوران نخست وزیری نوری مالکی و حتی در دولت کنونی با شکایت از دولت اقلیم سعی در توقف این محموله های نفتی کرده است. به شکل کامل واضح نیست که تا چه اندازه دولت مرکزی در پیگیری این قضیه جدی است، به خصوص که حیدر عبادی نخست وزیر عراق بارها تاکید کرده که اولویت کنونی جنگ با داعش است. نیروهای کرد و عراقی در نبرد علیه داعش همکاری های بسیار نزدیکی داشته اند.
البته به دلیل عدم وضوح وضعیت قانونی این محموله های نفتی، دولت اقلیم کردستان مجبور به فروش آن ها به قیمتی پایین تر از قیمت بازار است.
از سوی دیگر و از سال ۲۰۱۴ دولت مرکزی عراق از ارسال بودجه به کردستان عراق خودداری کرده است، و دولت اقلیم به شکل مستقل نیاز های مالی خود را تامین می کند، که البته در این زمینه دچار مشکلات فراوانی بوده است. اگر چه دولت اقلیم کردستان توانسته به شکل مستقل با دولت های مختلف و به خصوص با شرکت های بزرگ بین المللی روابط اقتصادی برقرار کند و به عنوان مثال از آنها پول قرض کند ولی به دلیل اینکه دولت مستقلی نیست در زمینه ارتباط اقتصادی با نهاد های مالی و اقتصادی جهانی همچون صندوق بین المللی پول و بانک جهانی با مشکل روبه رو است.
حوزه سیاسی
در زمینه سیاسی نیز اقلیم کردستان از آزادی عمل زیادی برخوردار است. تقریبا تمام مقامات دولتی خارجی و نهادهای بین المللی که به بغداد سفر می کنند به اقلیم کردستان سفر کرده و با مقامات این منطقه نیز دیدار می کنند.
اقلیم کردستان عراق با آگاهی از اهمیت روابط سیاسی در سطح بین الملل، اقدام به گشودن دفاتر نمایندگی در بسیاری از پایتخت های جهان کرده است. این دفاتر نمایندگی علاوه بر ارائه اکثر خدمات کنسولی به شهروندان کرد عراقی مقیم خارج، کار رایزنی با مقامات دولتی خارجی را نیز به عهده دارند.
اگر چه بدون شک این تلاش ها باعث شده تا سیاستمداران اقلیم کردستان به چهره های شناخته تری در صحنه سیاسی جهانی بدل شوند، ولی به دلیل اینکه اقلیم کردستان از حاکمیت ملی برخوردار نیست، این مقامات نتوانسته اند که رسمیت مورد نظر خود را در محافل سیاسی جهان کسب کنند. این موضوع در سفر اخیر مسعود بارزانی به بروکسل جهت رایزنی با مقامات اروپایی در مورد پروسه استقلال اقلیم کاملا واضح بود.
بی بی سی
تا کمتر از دو هفته دیگر قرار است مردم کُرد عراق در یک همه پرسی شرکت کنند و رای خود را در زمینه استقلال از عراق به صندوق بیاندازند. این همه پرسی صحنه سیاسی عراق و حتی جنگ علیه داعش را تحت الشعاع قرار داده است.
اقلیم کردستان عراق از سال ۱۹۹۱ در زمینه های مختلف از دولت مرکزی عراق مستقل بوده است.
اقلیم کردستان عراق از سال ۱۹۹۱ در زمینه های مختلف از دولت مرکزی عراق مستقل بوده است. این منطقه خود مختار دارای دولت و پارلمان محلی با اختیارات وسیع است. اگر چه اختلافات داخلی باعث تعطیلی پارلمان و اختلال در کار وزیران شده است. همچنین این منطقه پرچم مستقل خود را دارد و به لحاظ قانونی امکان برخورداری از سرود ملی و قانون اساسی خاص خود را دارد. البته احزاب کرد هنوز بر سر موضوع سرود ملی و قانون اساسی به توافق نرسیده اند.
این منطقه از حقوق فرهنگی بسیاری نیز برخوردار است. زبان کردی زبان اصلی اقلیم کردستان عراق است. تمام اداره های دولتی از جمله مدارس با زبان کردی تعامل می کنند. رسانه های مختلف به زبان کردی در این منطقه فعال هستند و حقوق فرهنگی دیگری همچون اعیاد رسمی و غیره نیز در این منطقه به رسمیت شناخته شده است.
علاوه بر آن، سیستم قضایی این منطقه از بغداد مستقل است. اقلیم کردستان همچنین دارای سیاست گمرکی و حتی مهاجرتی مستقل است. به عنوان مثال اتباع بسیاری از کشورهای اروپایی برای ورود به عراق نیاز به اخذ ویزا از کنسولکری های عراق در کشورشان دارند، در حالی که برای ورود به اقلیم کردستان کافی است در پایانه های مرزی مهر ورود به گذرنامه شان بخورد.
با این احوال سؤالی که مطرح می شود این است که در شرایط کنونی و قبل از رفراندم استقلال تا چه اندازه اقلیم کردستان از استقلال در زمینه های مختلف برخوردار است؟
حوزه نظامی-امنیتی
در زمینه نظامی و امنیتی نیز اقلیم کردستان از استقلال قابل توجهی برخوردار است. نیروهای نظامی-امنیتی کردستان همچون، پیشمرگه، آسایش، نیروهای ویژه زیره وانی، نیروهای اطلاعاتی پاراستن و زانیاری… هیچ گونه ارتباطی با دولت مرکزی عراق ندارند و از لحاظ فرماندهی و اداری کاملا تحت نظر فرماندهان خود در اقلیم هستند. به بیان دیگر دولت مرکزی عراق هیچ گونه سلطه نظامی-امنیتی بر اقلیم کردستان ندارد.
البته اقلیم کردستان هنوز موفق نشده که نیروهای خود را تحت یک فرماندهی مشترک درآورد و از این رو نیروهای اقلیم تحت فرماندهی دو حزب اتحادیه میهنی کردستان و حزب دموکرات کردستان هستند.
بیشتر بخوانید:
تاریخ برگزاری همه پرسی استقلال کردستان عراق تعیین شد
تصمیم جنجالی کرکوک برای شرکت در رفراندوم استقلال کردستان
بارزانی: امیدوارم ناچار نشویم سر کرکوک بجنگیم
در تماس تلفنی با بارزانی، آمریکا مخالفتش با همه‌پرسی کردستان را اعلام کرد
پیامدهای رفراندوم کردستان برای منطقه چه خواهد بود؟
اقلیم کردستان روابط خوبی با برخی از ارتش های کشورهای دیگر دارد. به عنوان مثال، در سال های اخیر ارتش ترکیه اقدام به آموزش و آماده سازی نیروهای پیشمرگه روژآوا وابسته به حزب دموکرات کرده است. از سوی دیگر و پس از تشکیل ائتلاف جهانی علیه داعش به رهبری آمریکا، روابط نیروهای اقلیم با نیروهای ائتلاف و به خصوص امریکا رو به پیشرفت بوده است. آمریکا در سال ۲۰۱۶ و برای اولین بار توافق نامه نظامی با کردستان امضا کرد.
ارتش آمریکا در حال همکاری با اقلیم کردستان جهت بازنگری در ساختار نیرو های پیشمرگه است. از سویی آمریکا با اختصاص کمک های مالی جهت تحویل سلاح های سنگین و نیمه سنگین به کردستان، موافقت کرده است. به عنوان مثال در آوریل ۲۰۱۷ آژانس همکاری های امنیتی دفاعی آمریکا اعلام کرد که سلاح های لازم برای تجهیز دو تیپ پیاده نظام سبک و دو گردان پشتیبانی توپخانه را در اختیار کردستان قرار می دهد.
تحویل این سلاح ها البته جزئی از توافق نامه بزرگتری با حکومت مرکزی عراق است که طی آن سلاح های بیشتری به بغداد تحویل داده می شود. دولت آمریکا هنوز حاضر نشده که به اقلیم کردستان به صورت مستقیم سلاح تحویل دهد، اگر چه در مواردی دولت مرکزی را تحت فشار قرار داده تا اجازه تحویل سلاح به کردستان را صادر کند. به شکل کلی، به دلیل اینکه اقلیم کردستان یک کشور دارای حاکمیت ملی نیست در زمینه تهیه سلاح، به خصوص سلاح سنگین، با مشکل مواجه است.
از سوی دیگر نیرو های ائتلاف تاکنون ۱۸ هزار نیروی پیشمرگه را آموزش داده و به اقلیم کردستان در زمینه پرداخت حقوق حدود ۳۶ هزار پیشمرگه کمک کرده است. همچنین در برهه ای نیروهای ویژه اقلیم به همراه نیروهای ویژه آمریکا اقدام به عملیات مشترک بر علیه داعش می کردند، که البته این همکاری پس از اعتراض حکومت مرکزی در بغداد متوقف شد.
البته این رابطه نزدیک نظامی اقلیم با آمریکا به ایالات متحده این امکان را داده که در مواردی از کمک های نظامی خود به عنوان اهرمی برای فشار بر اقلیم کردستان استفاده کند. به عنوان مثال پس از اینکه حزب دموکرات کردستان اجازه عبور کمک های نظامی آمریکایی به یگان های مدافع خلق در سوریه از خاک خود را نداد، آمریکا کمک های نظامی خود را قطع کرد و این باعث شد که حزب دموکرات پس از ۲ روز اجازه عبور به این کمک ها را بدهد.
همچنین دولت و کنگره آمریکا به شکل جداگانه تهدید کرده اند که در صورت برگزاری همه پرسی استقلال این کمک ها متوقف خواهد شد.
کردستانحق نشر عکسAFPImage caption
در زمینه سیاسی نیز اقلیم کردستان از آزادی عمل زیادی برخوردار است. تقریبا تمام مقامات دولتی خارجی و نهادهای بین المللی که به بغداد سفر می کنند به اقلیم کردستان سفر کرده و با مقامات این منطقه نیز دیدار می کنند.
مسائل اقتصادی
در حوزه اقتصادی اقلیم کردستان موفق شده که استقلال زیادی را کسب کند. برای سالها اقلیم کردستان به صورت یکجانبه با شرکت های نفتی مختلف جهت اکتشاف، استخراج و صادرات نفتی همکاری کرده است. در حال حاضر اقلیم کردستان نفت خود را از طریق خط لوله نفتی به بندر جیهان در ترکیه و از آنجا به مناطق مختلف جهان صادر می کند. پس از تابستان ۲۰۱۴ و فروپاشی نیروهای عراقی در مقابل حملات داعش، اقلیم کردستان توانست قسمت اعظم نفت استخراجی از حوزه های نفتی کرکوک را نیز از طریق همین خط لوله و به شکل مستقل از دولت مرکزی صادر کند.
دولت عراق در دوران نخست وزیری نوری مالکی و حتی در دولت کنونی با شکایت از دولت اقلیم سعی در توقف این محموله های نفتی کرده است. به شکل کامل واضح نیست که تا چه اندازه دولت مرکزی در پیگیری این قضیه جدی است، به خصوص که حیدر عبادی نخست وزیر عراق بارها تاکید کرده که اولویت کنونی جنگ با داعش است. نیروهای کرد و عراقی در نبرد علیه داعش همکاری های بسیار نزدیکی داشته اند.
البته به دلیل عدم وضوح وضعیت قانونی این محموله های نفتی، دولت اقلیم کردستان مجبور به فروش آن ها به قیمتی پایین تر از قیمت بازار است.
از سوی دیگر و از سال ۲۰۱۴ دولت مرکزی عراق از ارسال بودجه به کردستان عراق خودداری کرده است، و دولت اقلیم به شکل مستقل نیاز های مالی خود را تامین می کند، که البته در این زمینه دچار مشکلات فراوانی بوده است. اگر چه دولت اقلیم کردستان توانسته به شکل مستقل با دولت های مختلف و به خصوص با شرکت های بزرگ بین المللی روابط اقتصادی برقرار کند و به عنوان مثال از آنها پول قرض کند ولی به دلیل اینکه دولت مستقلی نیست در زمینه ارتباط اقتصادی با نهاد های مالی و اقتصادی جهانی همچون صندوق بین المللی پول و بانک جهانی با مشکل روبه رو است.
حوزه سیاسی
در زمینه سیاسی نیز اقلیم کردستان از آزادی عمل زیادی برخوردار است. تقریبا تمام مقامات دولتی خارجی و نهادهای بین المللی که به بغداد سفر می کنند به اقلیم کردستان سفر کرده و با مقامات این منطقه نیز دیدار می کنند.
اقلیم کردستان عراق با آگاهی از اهمیت روابط سیاسی در سطح بین الملل، اقدام به گشودن دفاتر نمایندگی در بسیاری از پایتخت های جهان کرده است. این دفاتر نمایندگی علاوه بر ارائه اکثر خدمات کنسولی به شهروندان کرد عراقی مقیم خارج، کار رایزنی با مقامات دولتی خارجی را نیز به عهده دارند.
اگر چه بدون شک این تلاش ها باعث شده تا سیاستمداران اقلیم کردستان به چهره های شناخته تری در صحنه سیاسی جهانی بدل شوند، ولی به دلیل اینکه اقلیم کردستان از حاکمیت ملی برخوردار نیست، این مقامات نتوانسته اند که رسمیت مورد نظر خود را در محافل سیاسی جهان کسب کنند. این موضوع در سفر اخیر مسعود بارزانی به بروکسل جهت رایزنی با مقامات اروپایی در مورد پروسه استقلال اقلیم کاملا واضح بود.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر