در آستانه سه سالگی توافق هسته‌ای که به عنوان راه‌حلی برای برنامه هسته‌ای ایران انجام گرفت بعضی از ابتدا تردید داشتند که این توافق تاریخی بتواند برجا بماند. رییس جمهور آمریکا، دونالد ترامپ هرگز انزجار خود از این توافق را پنهان نکرده بود و می‌گفت رییس جمهور قبلی، باراک اوباما، به ایرانی‌ها بیش از اندازه امتیاز داده است.
از زمانی که وی به ریاست جمهوری رسید، ترامپ هشدار داده بود اگر ایران نخواهد درباره موضوع مداخله در منطقه و برنامه موشکهای بالستیک خود گفتگو کند، آمریکا از این توافق خارج شده و تحریم‌ها را باز خواهد گرداند.
کشورهای اروپایی که در توافق هسته‌ای سهیم بودند، به دنبال راهی برای کمک به ایران اما به نظر می‌رسد که در قلبشان دچار تردید بودند که این حکومت شایستگی تلاش آنها را داشته باشد.
اگر درباره کشورهای همسایه ایران بگوییم، رابطه ایران با آنها بین کم تا هیچ بوده است. ایران با تکبر بعد از توافق هسته‌ای آنها را کاملا نادیده گرفت.
در دور قبلی تحریم‌های بین المللی، برای مثال امارات متحده عربی، مانند یک همسایه خوب رفتار کرده بود. بیشتر بنادر این کشور برای تجارت و حمل و نقل به روی ایران باز بود و تا اندازه‌ای دسترسی ایرانی‌ها به سیستم بانکی را نیز فراهم می کرد.
هر چند که رابطه دیپلماتیک ایران با بحرین و عربستان سعودی بعد از حمله مهاجمین به سفارت سعودی در تهران و کنسولگری این کشور در مشهد در ژانویه ۲۰۱۶ قطع شد و بر روی رابطه ایران با امارات نیز تاثیر گذاشت.
ایران هرگز از سعودی به خاطر این حمله عذر خواهی نکرد یا نشانه‌ای از علاقه برای بهبود رابطه دو کشور نشان نداد.
شاید سپاه پاسداران جمهوری اسلامی بیشتر در سوریه و عراق مشغول بود و یا تحریک حوثی های یمن با هدف گسترش نفوذ خود در منطقه تا آنکه بخواهد به دولت اجازه بهبود رابطه با کشورهای همسایه را بدهد.
رابطه خوب با جهان نیاز به اعتماد و آرامش دارد و در حال حاضر هیچکدام از این شرایط در ایران دیده نمی شود. حتی سرمایه گذاران خارجی، کسانی که به نظر می رسید بعد از توافق هسته‌ای با سرعت و رقابت شدید با یکدیگر وارد بازار بزرگ و دست ناخورده ایران شوند، از ابتدا تردید نشان دادند. آنها ترجیح می دادند که دیگران این آب را برای شنا بیازمایند تا بعد از آن داوطلب شوند.
برای سرمایه گذاران، ایران به طور طبیعی بسیار جذاب و در عین حال بسیار نامطمئن بود. حمله مهاجمین به سفارت انگستان در تهران در سال ۲۰۱۱ و پیش از آن سابقه حمله به سفارت آمریکا در سال ۱۹۸۰ و
و گروگان گرفتن دیپلماتهای آمریکایی برای ۴۴۴ روز همچنان در خاطر مانده است. کانادا رابطه دیپلماتیک خود با در سال ۲۰۱۲ با ایران قطع و سفارت خود را تعطیل کرد به این دلیل که به حمایت ایران از حکومت بشار اسد در سرکوب مخالفان سوری معترض بود.
بخش دیگر این داستان رنج و عذاب مردم ایران است. حکومت با مشت آهنین به مردم حکم می‌راند در حالی که پول و ثروت ملی آنها را برای ماجراجویی های نظامیان در منطقه به هدر می دهد و به دنبال اهداف بلند پروازانه خود در لبنان و عراق و سوریه مشغول است.
با این تفاسیر قابل فهم است که چرا سرمایه گذاران خارجی از فرصت برجام آنچنان که باید استفاده نکردند و در این سه سال به کُندی برای حضور در ایران رقبت نشان دادند.
فعلا کسی نمی داند که اگر حکومت ایران برنامه ریزی اضطراری برای رویارویی با آشفتگی‌های در پیش رو دارد یا نه اما آقای ترامپ بر این باور است که وی می‌تواند آنها را مجبور به آمدن بر سر میز مذاکره کند.
آقای ترامپ هفته پیش گفت که «ایرانی ها اینک با احترام بیشتری رفتار می کنند و روزی به من تلفن خواهند زد و خواهند گفت که بیاید توافق کنیم.»
هرچند که درست یک روز پس از آن مشاور ویژه رهبر دکتر علی اکبر ولایتی که در سفری رسمی به دیدار رییس جمهور روسیه ولادمیر پوتین رفته بود، گفت که ایران نمی‌خواهد با آمریکا گفتگو کند و فکر نمی‌کند که اقای ترامپ ارزش آن را داشته باشد که مخاطب ایران قرار بگیرد.
«ما نمی خواهیم که با آمریکایی ها گفتگو کنیم، و اگر آمریکایی ها این توهم را دارند که ما به آنها رو می‌کنیم و در خواست مذاکره می دهیم، اشتباه کرده اند. ما به آن احتیاجی نداریم.»
با همه این اوصاف، هر چیزی یک بها و قیمتی دارد. در این هفته که آقای ترامپ با پوتین مذاکره خواهد کرد خواهیم دید که رییس جمهور روسیه چه چیزی برای فروش به رییس جمهور آمریکا عرضه می کند.
(این مقاله تحلیلی در روزنامه عرب نیوز ۱۴ ژوئیه به نشر رسیده است.)
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر